Thực hiện tốt khâu chuẩn bị - chìa khóa thành công của tuyên truyền, thuyết phục

Tuyên truyền, thuyết phục là quá trình tác động có chủ đích của chủ thể (cá nhân, nhóm, tổ chức…) nhằm làm thay đổi nhận thức, thái độ và hành vi của khách thể (cá nhân, nhóm xã hội, tổ chức, cộng đồng xã hội). Về vai trò, ý nghĩa của công tác tuyên truyền, thuyết phục, Chủ nghĩa Mác – Lênin đã khẳng định: “Vũ khí của sự phê phán cố nhiên không thể thay thế được sự phê phán của vũ khí, lực lượng vật chất chỉ có thể bị đánh đổ bởi lực lượng vật chất, nhưng lý luận cũng sẽ trở thành lực lượng vật chất, một khi nó thâm nhập vào quần chúng”

. Đối với hoạt động lãnh đạo, quản lý  tuyên truyền, thuyết phục là phương thức tập hợp, tổ chức nhân dân tham gia phong trào hành động xã hội một cách tự giác theo chủ trương, kế hoạch đã đề ra. Hiệu quả hoạt động lãnh đạo, quản  lý nói chung, công tác tuyên truyền, thuyết phục trong lãnh đạo, quản  lý nói riêng được thể hiện ở sức mạnh vật chất và tinh thần của nhân dân tham gia vào phong trào hành động xã hội. Theo chúng tôi, để tuyên truyền, thuyết phục đạt hiệu quả, cần thực hiện tốt các bước gồm: chuẩn bị; tiến hànhtuyên truyền, thuyết phục; đánh giá hiệu quả, rút kinh nghiệm. Trong đó, bướcchuẩn bị có vai trò hết sức quan trọng nhằm tạo tiền đề cho các bước sau được thực hiện một cách chủ động, đúng kế hoạch, có hiệu quả. Trong bài viết này,chúng tôi đề cập những yêu cầu cơ bản thực hiện bước chuẩn bị tuyên truyền, thuyết phục.  

Bất kỳ một hoạt động cụ thể nào của con người đều gắn với những mục tiêu nhất định. Việc trước tiên của người lãnh đạo, quản lý khi tuyên truyền, thuyết phục là phải xác định rõ mục tiêu. Các căn cứ xác định mục tiêu của công tác tuyên truyền, thuyết phục bao gồm: chức năng, nhiệm vụ của tổ chức, của người lãnh đạo, quản lý; căn cứ yêu cầu thực tiễn và những vấn đề phát sinh trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo vệ tổ quốc; căn cứ chủ trương, đường lối, chiến lược, chính sách, kế hoạch phát triển các lĩnh vực kinh tế, văn hoá, giáo dục, khoa học công nghệ, y tế, quốc phòng – an ninh, xây dựng Hệ thống chính trị... Trong đó, người lãnh đạo, quản lý phải lấy mục tiêu chăm lo lợi ích mọi mặt cho nhân dân đặt lên vị trí tối thượng. Đâylà nguyên lý của sự nghiệp cách mạng Việt Nam, không chỉ vận dụng trong khuôn khổ của việc hoạch định chính sách mà còn là nguyên tắc căn bản của công tác tuyên truyền, thuyết phục. Tại Nghị quyết số 25 Hội nghị BCHTW Đảng lần thứ 7 khóa XI, Đảng ta đã đề ra quan điểm:.. “Mọi quan điểm, chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước phải phù hợp với lợi ích của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân”⁽²⁾. Vì vậy mục tiêu tuyên truyền, thuyết phục càng đáp ứng nhu cầu, lợi ích của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân là điều kiện tiên quyết quy định tầm vóc, ý nghĩa, hiệu quả của công tác này.

Dựa trên mục tiêu được xác định, cán bộ lãnh đạo, quản  lý cần xác lập nội dung tuyên truyền, thuyết phục phù hợp. Nội dung tuyên truyền, thuyết phụcđược xác lập phải dựa trên cơ sở tôn trọng quy luật vận động khách quan của đời sống kinh tế - xã hội, nhu cầu, nguyện vọng của nhân dân chứ không bằng ý chí chủ quan, áp đặt.  Khi xác lập nội dung tuyên truyền, thuyết phục, cần xác định trật tự ưu tiên nội dung nào mang tính trọng tâm, trọng điểm, nội dung nào mang tính lâu dài, hoặc nâng lên thành một chiến dịch truyền thông trong ngắn hạn.

Nội dung  tuyên truyền, thuyết phục có đi vào lòng người, chuyển hóa thành phong trào hành động hay không là tùy thuộc hàm lượng của "hơi thở cuộc sống" mà bản thân nó hàm chứa. Thái độ quan tâm của công chúng về nội dung tuyên truyền, thuyết phục như thế nào? thờ ơ, quan tâm hay đặc biệt quan tâm ... là tùy thuộc vào sự thỏa mãn nhất định đối với nhu cầu nhận thức, hành động và lợi ích mà nội dung tuyên truyền có thể đáp ứng. Do vậy, trong bước chuẩn bị, cần chú trọng soạn thảo các nội dung tuyên truyền, thuyết phục có tác động mạnh vào niềm tin, nhu cầu, lợi ích của khách thể. Theo đó, việc tiếp theo trong bước chuẩn bị là phải nghiên cứu, tìm hiểu về khách thể. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng dạy chúng ta rằng: "Tuyên truyền cũng thế, huấn luyện cũng thế. Phải làm sao dễ hiểu, nói sao để người ta hiểu được, hiểu để làm"⁽³⁾ và lưu ý "đi nói chuyện ở đâu, phải hiểu rõ trình độ dân nơi ấy"⁽⁴⁾, "nói thiết thực, nói đúng lúc, đúng chỗ". Trong nghiên cứu khách thể, người tuyên truyền, thuyết phục cần rút ra các kết luận khoa học về đặc điểm dân tộc, tôn giáo, nghề, mức sống, tập quán sinh hoạt, tập quán sản xuất, đặc điểm tâm lý nhóm xã hội, nhu cầu, dư luận xã hội… Đặc biệt, cần xác định được những đặc điểm, nhân tố có tác động mạnh và mang tính động lực đối với quá trình nhận thức của đối tượng. Nếu coi bước chuẩn bị là khâu then chốt của tuyên truyền, thuyết phục thì việc nghiên cứu khách thể có ý nghĩa quyết định đến chất lượng của bước này. Công táctuyên truyền, thuyết phục trong hoạt động lãnh đạo, quản  lý là quá trình tác động tích cực, để đạt được hiệu quả mong muốn thì quá trình tác động ấy phải dựa trên nguyên tắc hợp tác, chia sẻ, tương tác hai chiều. Chủ tịch Hồ Chí Minhđã căn dặn: "Chớ có tưởng đi tuyên truyền đây là đi dạy người ta chứ không cần học lại người ta"⁽⁵⁾. Tuân thủ nguyên tắc ấy đồng nghĩa với việc người lãnh đạo, quản  lý phải nắm bắt đặc điểm của đối tượng, hiểu dân, sát dân nhằm có những điều chỉnh phù hợp về mục tiêu, nội dung, phương thức tuyên truyền, thuyết phục sao cho đạt hiệu quả cao nhất. 

Việc tác động thay đổi nhận thức, thái độ, hành vi được thực hiện bằng nhiều phương pháp, phương tiện khác nhau như  tuyên truyền, thuyết phục miệng;tuyên truyền, thuyết phục thông qua việc sử dụng các phương tiện thông tin;băng rôn, khẩu hiệu, tổ chức gặp mặt đối thoại, thảo luận, tham quan mô hình, thực hành "cầm tay chỉ việc"... Hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của phương tiện thông tin hiện đại, cho phép người lãnh đạo, quản  lý có thể sử dụng, ứng dụng chúng nhằm nâng cao hiệu quả tuyên truyền, thuyết phục. Xuất phát từ đặcđiểm của mỗi đối tượng mà người lãnh đạo, quản  lý cần lưu ý sử dụng các phương pháp, phương tiện tuyên truyền, thuyết phục phù hợp trong đó hết sức chú trọng việc vừa sử dụng phương pháp tuyên truyền, thuyết phục miệng là cơ bản, kết hợp với sự hỗ trợ của các công cụ, phương tiện như máy chiếu, mô hình, sơ đồ, phim, ảnh, cập nhật thông tin từ các kênh thông tin đại chúng làm sống động, nâng tính thuyết phục của nội dung tuyên truyền, thuyết phục.Từ những vấn đề nêu trên, chúng tôi sơ đồ hóa bước chuẩn bị cho tuyên truyền, thuyết phục như sau:                                                    

                                                                                                                                                                                                            

                                     

          Như vậy, trong công tác tuyên truyền, thuyết phục bước chuẩn bị giữ vai trò then chốt, tạo tiền đề cho các bước sau được thực hiện một cách chủ động, đúng kế hoạch và hiệu quả. Công tác chuẩn bị tuyên truyền, thuyết phục được coi là bước xây dựng kịch bản trong đó có sự tính toán, sắp đặt các công việc, thao tác sao cho mục tiêu, nội dung, hệ thống phương pháp, phương tiện, địa điểm, thời gian phù hợp với đặc điểm của đối tượng và bối cảnh xã hội. Theo mô hình trên, việc xác định mục tiêu tuyên truyền, thuyết phục là trung tâm; nghiên cứu nắm bắt các đặc điểm của khách thể tuyên truyền, thuyết phục là yêu cầu hàng đầu; trên cơ sở mục tiêu, nội dung và đặc điểm khách thể mà ngườilãnh đạo, quản  lý lựa con người, phương pháp, phương tiện để triển khai tuyên truyền, thuyết phục có hiệu quả. Do vậy, nắm bắt những vấn đề thực tiễn đangđặt ra, phát hiện những “khoảng trống”, “khoảng thiếu” về nhận thức và hành động cần bù đắp thông qua con đường tuyên truyền, thuyết phục là chìa khóa thành công của hoạt động lãnh đạo, quản lý.

A Phúc