Những phẩm chất cần có của người lãnh đạo, quản lý (

Lãnh đạo, quản lý là những khái niệm quan trọng trong khoa học về tổ chức - nhân sự. Môn nhân sự hiện đại đi sâu nghiên cứu, đã đưa ra những khái niệm sau:  Lãnh đạo là những hoạt động đề ra chủ trương, đường lối, tổ chức thực hiện và tác động vào những người khác, nhằm hướng đến mục tiêu chung. Mọi thành viên tin tưởng tôn trọng và tuân thủ một cách tự giác. Kết quả của sự lãnh đạo mang đến lợi ích chung cho tổ chức và mọi thành viên. Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, điều hành và kiểm soát. Quản lý cần trả lời câu hỏi: Ai quản lý, quản lý cái gì và quản lý như thế nào? Như vậy, lãnh đạo và quản lý là hai khái niệm khác nhau với nội hàm khác nhau, được đa số các nhà chuyên môn cho rằng: Lãnh đạo là tìm ra định hướng mới, thông qua phát triển con người một cách tự giác. Quản lý là dùng các nguyên tắc có sẵn để tác động đến công việc, con người, nhằm hoàn thành mục tiêu đã định trước một cách hiệu quả nhất. Song, trong thực tế còn nhiều nhầm lẫn và thường đồng nhất chúng là một. Nhà lãnh đạo và nhà quản lý cũng là 2 khái niệm khác nhau, sự phân biệt cũng khó khăn và thường hay nhầm lẫn. Nhà lãnh đạo được mô tả là người “tìm đường”, nhà quản lý là người “đi đường”. Nhà lãnh đạo tạo từ “cái không” ra “cái có” và nhà quản lý thì giữ “cái có” cho đừng mất đi thành “cái không”. Nhà lãnh đạo cần có tầm nhìn, lòng tin, sáng tạo, can đảm, khả năng nhóm lửa trong lòng những người theo mình. Nhà quản lý cần quy tắc, phương thức sử dụng những quy tắc này để duy trì và phát triển tổ chức. Người lãnh đạo có vai trò quan trọng, là người đại diện, là linh hồn của tổ chức và là người dẫn dắt tổ chức đó đến thành công. Mọi việc ổn định hay rắc rối, đoàn kết hay mâu thuẫn, thành công hay thất bại đều do việc lựa chọn, sắp xếp và bố trí con người có thích hợp hay không và có đúng năng lực, sở trường chuyên môn của họ hay không. Đó chính là việc có biết cách dùng người hay không. Bác Hồ từng khẳng định: Cán bộ nào, phong trào nấy. ở đâu có cán bộ tốt, thì mọi việc đều thành công. Cách dùng người là việc quan trọng nhất của người lãnh đạo, của người đứng đầu một tổ chức, một đất nước. Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về những tố chất cần có của người lãnh đạo, quản lý. Họ cho rằng thực chất công việc lãnh đạo là tầm nhìn, cảm hứng và ảnh hưởng, sức lôi cuốn, sự dẫn dắt trong tổ chức. Ba nhiệm vụ này kết hợp với nhau, tạo nên sự khác biệt của một nhà lãnh đạo, quản lý với bất kỳ ai. Họ thống nhất kết luận, để thành người lãnh đạo, quản lý giỏi đều cần có những phẩm chất chủ yếu sau: Lòng trung thành, tính chính trực và tạo niềm tin cho người khác. Đây là yếu tố quan trọng đầu tiên. Người lãnh đạo, quản lý phải luôn trung thành với lý tưởng, mục tiêu và lợi ích quốc gia, đó là lương tâm, là lẽ sống. Không vì bất cứ lợi ích cá nhân nào mà quên đi lợi ích và lý tưởng, mục đích cao cả của toàn dân tộc. Nhà lãnh đạo, quản lý chân chính luôn sẵn sàng phục vụ mọi người vì động lực của họ là tình yêu với Tổ quốc, với con người cao hơn sự khát khao vinh quang cho bản thân. Chính trực là điều công chúng mong đợi. Hai chuyên gia nổi tiếng của Mỹ là Kouzes và Posner đã nghiên cứu suốt 20 năm về phẩm chất riêng của người lãnh đạo. Các ông đưa ra 4 loại phẩm chất đầu tiên và quan trọng là: Thành thực, có tầm nhìn, biết khuyến khích nhân tài và có năng lực vượt trội. Trong đó thành thực là điều kiện số một, là yêu cầu đầu tiên, nguyên tắc cao nhất của người lãnh đạo. ở Việt Nam tiêu chí lựa chọn người lãnh đạo, quản lý là phải có đức và tài, mà đức là gốc. Để tạo được niềm tin, người lãnh đạo, quản lý bằng lời nói, hành động phải chiếm được sự tín nhiệm của công chúng. Nếu không, sẽ không có ai theo. Tín nhiệm nghĩa là niềm tin vững chắc vào nhà lãnh đạo, quản lý đó và những gì anh ta nói là một, tin vào sự nhất quán của người lãnh đạo, quản lý. Tầm nhìn xa, năng lực vượt trội, óc sáng tạo, trí thông minh. Tầm nhìn của nhà lãnh đạo, quản lý phải trên những phân tích thực tế, khách quan, nắm bắt thời cơ, dự đoán tình hình và những ý tưởng hơn hẳn mọi người trước những thay đổi để định hướng và có những biện pháp phù hợp cho tổ chức, đơn vị, địa phương mình tiến lên. Người lãnh đạo, quản lý phải luôn tư duy, tìm tòi, tạo ra cái mới, cái khác lạ có giá trị cho sự phát triển của con người và xã hội, cải tạo cái cũ, lạc hậu. Sáng tạo có thể xuất phát từ chính niềm đam mê cộng với trí thông minh để khám phá, chinh phục cái mới. Tương lai nằm trong tay những người có tầm nhìn xa trông rộng. Niềm say mê, có lửa trong lòng. Không có sự say mê, không có nhiệt huyết thì một nhà lãnh đạo, quản lý sẽ không thể có được những quyết định táo bạo và tâm huyết. Nhà lãnh đạo, quản lý phải có động cơ mạnh mẽ, sự đam mê mãnh liệt và lòng kiên nhẫn trong việc đạt được mục đích đề ra, khả năng quyết đoán, dám làm và tính sáng tạo độc đáo trong cách giải quyết vấn đề. Nghị lực và lòng dũng cảm. Chỉ có những người có nghị lực và lòng dũng cảm mới không nản chí trước những khó khăn, không khuất phục trước những uy lực, không sa ngã trước những cám dỗ và họ luôn tìm ra những giải pháp thông minh, sáng tạo. Họ phải dũng cảm và cương quyết trong các vấn đề liên quan đến sự sinh tồn và phát triển của tổ chức, đơn vị và địa phương mình. Sự hiểu biết và tính ham học hỏi. Người lãnh đạo, quản lý không thể lãnh đạo tốt nếu họ không hiểu biết. Chỉ có sự hiểu biết mới làm cho mọi người kính phục và tự nguyện đi theo mình. Tuy nhiên, người lãnh đạo, quản lý không phải cái gì cũng biết, cái gì cũng giỏi. Sự hiểu biết của người lãnh đạo, quản lý chính là tập hợp sự hiểu biết của mọi người, đó chính là biết dùng những người tài giỏi, biết thực sự học hỏi mọi người. Khả năng truyền cảm hứng. Nhà lãnh đạo, quản lý phải truyền được nhiệt huyết và ý tưởng của mình sang mọi người, để mọi người cùng hiểu, cùng quyết tâm và cùng hành động để giành được thắng lợi. Tận tâm và tính gương mẫu. Người lãnh đạo, quản lý không chỉ dồn hết sức lực, trí tuệ với trách nhiệm cao của mình cho mục tiêu, công việc đã định mà còn biết phát huy trí tuệ của tập thể mà mình luôn là chỗ dựa, là tấm gương của mọi người. Kiên định, tự tin. Kiên định không phải là bướng bỉnh, ngang tàng và nhất định không phải là ngông cuồng. Luôn tự tin vào chính mình và tự tin vào tập thể. Biết lắng nghe. Người lãnh đạo, quản lý phải chạm tới trái tim người khác trước khi có thể lãnh đạo, quản lý họ. Nhưng để có thể chạm vào trái tim người khác thì anh ta phải biết có cái gì bên trong đó, bằng cách lắng nghe. Đôi tai của người lãnh đạo, quản lý phải âm vang giọng nói của mọi người. Sẵn sàng chấp nhận rủi ro. Người lãnh đạo, quản lý tài năng là người biết chấp nhận những rủi ro và biết đứng dậy mỗi lần vấp ngã mà không bi quan, tiêu cực. Với tinh thần dân chủ, đổi mới trong Đảng, nghiêm túc thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI) chúng ta sẽ xây dựng được đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp của Đảng và Nhà nước có đủ phẩm chất và năng lực gánh vác và hoàn thành nhiệm vụ cách mạng trong tình hình mới.

TS. Lê xuân Lịch Nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Địa phương I, BTCTƯ